A.C. RIJKEN EN ZONEN
MEUBELMAKERIJ, RESTAURATIE- EN AANNEMINGSBEDRIJF
Schouwen Eiken rococo-schouw 2e helft 18e eeuw
Deze uit eikenhout gesneden schouw is afkomstig uit een onbekend Middelburgs pand.
De schouw was oorspronkelijk groen geschilderd, en is in het verleden een keer met loog schoongemaakt.
onder: details van de eikenschouw, verdwenen als gevolg van aflogen
Een behandeling met causticsoda is, uitgezonderd brand, het ergste wat er met een antiek meubel kan gebeuren. Loog verwijdert niet alleen verf en was, maar lost ook alle lijm en natuurlijke harsen in het hout op waardoor de vochthuishouding sterk wordt verstoord en er een veel grotere krimp optreedt. Toch werden aan het eind van de 19e eeuw talloze eiken meubels, orgels, beeldhouwwerken e.d. afgeloogd.
Afgeloogd eikenhout is te herkennen aan de talloze spleetvormige scheurtjes die overal op het oppervlak zijn te zien, en soms ook doordat er een witte waas over het hout ligt. Dit zijn niets anders dan uiterst kleine zout/sodakristallen.
Een dergelijke schade is zeer moeilijk te herstellen. De beste methode om van een dergelijk stuk nog iets te maken is : Royaal insmeren met schoonmaakazijn om de loogresten te neutraliseren, insmeren met ontweringswater ( herstelt de natuurlijke kleur), afspoelen met leidingwater, langzaam ( zo langzaam mogelijk, dus in een koele, maar wel droge ruimte zonder zonlicht en verwarming) door en door laten drogen, daarna een– of tweemaal insmeren met terpentine- verdunde lijnolie ( 2 terpentine 1 lijnolie.
Bij de uitharding van lijnolie ( oxidatie, is verbinding met zuurstof ) treedt volumevergroting op (waarmee dus de onnatuurlijke krimp van het hout een beetje wordt gecompenseerd).
Als de olie na enkele weken geheel is gedroogd kan het hout met was worden afgewerkt, of indien nodig worden geschilderd. De kleur van het hout zal bij deze behandeling wel iets donkerder worden.
Wel is het van het grootste belang dat alle loogresten met azijn zijn geneutraliseerd en daarna afgespoeld. Zoniet, dan verbindt de lijnolie zich met het loog en ontstaat groene zeep, en is het volgende probleem geboren.
Hier de door ons gerestaureerde schouw. De zijkanten ontbraken en zijn geheel nieuw, naar eigen ontwerp
Van deze schouw is alleen het voorfront authentiek. Bij het aflogen van deze schouw waren veel opgelijmde onderdelen verdwenen. Wij maakten daarvoor nieuwe, en ook een nieuw bovenblad en nieuwe zijkanten. Het geheel werd geplaatst in een ander Middelburgs pand, waar nog wel een rookkanaal aanwezig was, maar geen bijbehorende omtimmerig. Bij het nieuwe ontwerp is met alles rekening gehouden, de stijl van het bestaande voorfront en de afmetingen van het nog aanwezige rookkanaal.
Uitgevoerd in 2005, particulier bezit
Twee, in Zeeland bekende voorbeelden zijn: het uit Utrecht afkomstige , gotische Nicolai-orgel, aanwezig in de Koorkerk te Middelburg. Eens veelkleurig geschilderd, nu kaal eikenhout, en het eveneens in Middelburg aanwezige orgel in de Engelse kerk. Bij het laatste stuk zijn slechts de rococo-ornamenten rond het pijpwerk met loog behandeld ( en later verguld), maar deze zijn zo sterk gekrompen dat ze totaal niet meer rond het pijpwerk passen. De Preekstoel van de koorkerk is eveneens afgeloogd, en derhalve in slechte staat.
onder: twee voorbeelden van loogschade. Let op de zeer sterke krimp in het gebogen stuk van het orgel rechts op de foto. Bij de preekstoel van de koorkerk zijn bij vergroting de talloze spleetvormige scheurtjes in het hout te zien.